Беларускі дзяржаўны архіў-музей літаратуры і мастацтва

Адметны сваёй творчай індывідуальнасцю, акцёр запомніўся не толькі беларусам, але і жыхарам суседніх краін. Моцны тэмперамент, напружаны драматызм, натуральнасць пачуццяў і глыбокае спасціжэнне характару дазволілі акцёру сыграць дзясяткі роляў у тэатры і кіно, на радыё і тэлебачанні.

Асаблівасцю адбору матэрыялаў да выставы “Мой погляд у вашу спакутаваную душу… Г. Гарбук”, падрыхтаванай да юбілею артыста, з’яўляецца тое, што у БДАМЛМ пакуль няма фонду вядомага артыста, і яго творчая асоба раскрываецца праз дакументы, якія захаваліся ў зборах іншых фондаўтваральнікаў: рэжысёраў, артыстаў, крытыкаў і інш. На выставе прадстаўлены дакументы, звязаныя з творчасцю Г. Гарбука, з фондаў рэжысёраў А. Гутковіча, В. Турава; акцёраў П. Кармуніна, М. Маркоўскай, У. Уладамірскага, І. Ліснеўскага, Э. Гарачага, Л. Крука, Г. Макаравай, А. Радзялоўскай; кінакрытыка Еўф. Бондаравай. Цікавымі і пазнавальнымі з’яўляюцца артэфакты з фондаў тэатральных калектываў, дзе працаваў Генадзь Міхайлавіч: Нацыянальнага акадэмічнага драматычнага тэатра імя Я. Коласа, Нацыянальнага акадэмічнага тэатра імя Я. Купалы, Рэспубліканскага тэатра беларускай драматургіі.

Генадзь Гарбук найбольш запомніўся гледачу ў ролях сацыяльных герояў. Сярод ранніх – гэта Юрка ў спектаклі “Лявоніха” П. Данілава Тэатра імя Я. Коласа. З пазнейшых – Васіль (“Людзі на балоце” паводле І. Мележа), якога артыст выконваў спачатку ў радыёпастаноўцы, потым у тэлевізійным спектаклі (атрымаў Дзяржаўную прэмію Беларусі ў 1966 годзе), затым у Тэатры імя Я. Купалы, дзе больш за 15 гадоў спектакль быў у рэпертуары. Створаны Генадзем Гарбуком вобраз Васіля Дзятліка (а пазней і вобраз Цімоха Чарнушкі ў экранізаваным фільме “Людзі на балоце” рэжысёра В. Турава, за які ўзнагароджаны Дзяржаўнай прэміяй СССР у 1984 годзе) стаў увасабленнем беларускага нацыянальнага характару. На выставе прадстаўлены ўнікальныя фотаздымкі Г. Гарбука ў названых ролях. Дакументы яскрава ілюструюць псіхалагічную і эмацыйную глыбіню, глыбокае спасціжэнне акцёрам народнага характару сваіх герояў.

Адкрыццём для сучаснай публікі могуць быць архіўныя артэфакты перыяду к. 1950-х – пач. 1960-х гадоў, дзе малады і абаяльны Генадзь Міхайлавіч прадстае ў зусім іншым (чым мы прывыклі) амплуа на сцэне: ролі Олаві ў “Юстыне” Х. Вуойліокі, Ленчык у “Сержант міліцыі” І. Лазуціна. Іх акцёр выконваў у Тэатры імя Я. Коласа ў Віцебску, дзе пачынаў сваю дзейнасць пасля заканчэння Беларускага тэатральна-мастацкага інстытута ў 1958 годзе (курс Дз. Арлова). Цікава ўбачыць Генадзя Гарбука стылёвым “шасцідзясятнікам” у акружэнні сяброў-акцёраў, ацаніць яго “некананічны” вобраз-шарж, прачытаць жарты і намёкі, што пакідалі адно аднаму калегі. Праз архіўныя дакументы мы даведваемся, з кім сябраваў артыст, счытваем і разгадваем думкі,  што занатоўваў у дароўных надпісах калегам і блізкім па духу людзям. “Ніколі,  ніхто не разумеў Вас і не любіў Вас, як я. Таму сведка мой погляд у вашу спакутаваную душу. Ён выражае толькі адно – спачуванне з любоўю і павагай. Г. Гарбук”, – такі аўтограф пакінуў акцёр на сваім фотаздымку, падораным легендарнаму купалаўцу Уладзіміру Уладамірскаму.

Глыбокі погляд акцёра Генадзя Гарбука гаворыць сам за сябе, ён без словаў зразумелы кожнаму гледачу, пакідае ў душы багатую палітру пачуццяў. Большасць фотаздымкаў, прадстаўленых на выставе “Мой погляд у вашу спакутаваную душу”, перадаюць менавіта гэты непаўторны гарбукаўскі погляд.

Глядач паверыў акцёру адразу. У фондах БДАМЛМ захоўваюцца станоўчыя водгукі тэатральных крытыкаў з газет розных часоў. Ёсць шчырыя словы прызнання акцёрскага таленту Г. Гарбука ў шматлікіх лістах на адрас беларускага тэлебачання і кінастудыі “Беларусьфільм”, што таксама сталі архіўнымі дакументамі. Сведчаннем прызнання заслуг Генадзя Міхайлавіча з’яўляюцца і афіцыйныя дакументы з фондаў тэатраў. Дапытлівы наведвальнік выставы БДАМЛМ можа азнаёміцца з падрабязным пералічэннем дасягненняў легенды беларускага тэатра і кіно Генадзя Міхайлавіча Гарбука. Усім, хто памятае акцёра, і тым, хто па маладосці не знаёмы з яго творчасцю, будзе важна ўбачыць гарбукаўскія вочы, што глядзяць у душу. 

Спіс выкарыстаных дакументаў:

• 261_1_95_002 – Г. Гарбук (Олаві) і А. Радзялоўская (Сенатарша) ў спект. Тэатра імя Я. Коласа “Юстына” Х. Вуойліокі, рэж. І. Багданаў. 1959
• 266_1_11_003 – Г. Гарбук (Ленчык) і М. Маркоўская (Алёна Прохараўна) ў спект. Тэатра імя Я. Коласа “Сержант міліцыі” І. Лазуціна. 1960
• 368_1_73_001, 001b – Г. Гарбук і Л. Крук у грымёрнай перад гастрольным спектаклем “Лявоніха” П. Данілава. На адвароце – аўтограф Л. Крука. Масква. 1962
• 368_1_74_001 – Г. Гарбук (першы, ляжыць) сярод артыстаў (у т.л. з Л. Круком, А. Мілаванавым і інш.) Тэатра імя Я. Коласа пасля спектакля “Гора баяцца – шчасця не ўбачыць”. 1962
• 368_1_75_002 – Г. Гарбук з артыстамі Тэатра імя Я. Коласа ля Мінскай тэлестудыі. 07.05.1962
• 424_1_31_001– Шарж на Г. Гарбука з яго аўтографам Э. Гарачаму. [1954-58]
• 368_1_90_001, 001b – Фота Г. Гарбука з дароўным надпісам Л. Круку. 30.01.1969
• 229_2_47_001, 001b – Фота Г. Гарбука з дароўным надпісам У. Уладамірскаму. [1960-я]
• 221_1_215_001 – Г. Гарбук (Васіль) у спект. Тэатра імя Я. Купалы “Людзі на балоце” (паводле І. Мележа, рэж. Б. Эрын). 1966
• 433_1_13_001, 001b – Г. Макарава (Зося), ?, Г.Гарбук (Міхал) ў тэлеспект. “Трэцяе пакаленне” (паводле К. Чорнага, рэж. А. Гутковіч).1964
• 320_2_4_002 – П. Кармунін (Лука) і Г. Гарбук (Акцёр) у спект. Тэатра імя Я. Купалы “На дне” (М. Горкі, рэж. Б. Эрын). К. 1968-69
• 325_1_41_002, 009 – Г. Гарбук у ролі Васіля ў тэлеспект. “Людзі на балоце” (паводле І. Мележа, рэж. А. Гутковіч). 1963-65
• 325_1_41_005, 006 – Г. Гарбук (Васіль) і Л. Давідовіч (Ганна) у тэлеспект. “Людзі на балоце” (паводле І. Мележа, рэж. А. Гутковіч). 1963-65
• 368_1_80_002 – Л. Крук (ваеннапалонны), А. Мілаванаў (Алекс), Г. Гарбук (Мікола) у час здымак маст. ф. “Руіны страляюць”. Рэж. В. Чацверыкоў, сцэн. І. Новікаў, І. Чыгрынаў. “Беларусьфільм”. 1969
• 221_1_253_002 – Р. Маленчанка (Маці) і Г. Гарбук (Сын) у тэлеспект. “Беларуская калыханка” (паводле В. Віткі, рэж. Л. Тарасава). [1976]
• 221_1_215_002 – Г. Гарбук (Келін) у спект. Тэатра імя Я. Купалы “Святая святых” (І. Друціс, рэж. В. Раеўскі). 1977
• 442_1_47_001, 005 – Г. Гарбук у ролі Чарнушкі. Кадры з маст.ф. “Людзі на балоце”. (паводле І. Мележа, рэж. В. Тураў, “Беларусьфільм”). 1981-82
• 442_1_47_ 004 – Г. Гарбук у ролі Чарнушкі. Кадр з маст.ф. “Людзі на балоце”. (паводле І. Мележа, рэж. В. Тураў, “Беларусьфільм”). 1981-82
• 442_1_79_ 003, 006 – Г. Гарбук у ролі Чарнушкі ў маст. ф. “Подых навальніцы” (паводле І. Мележа, рэж. В. Тураў, “Беларусьфільм”).1982
• 442_1_79_001, 007 – Г. Гарбук (Чарнушка) і Ю. Казючыц (Васіль) у маст. ф. “Подых навальніцы” (паводле І. Мележа, рэж. В. Тураў, “Беларусьфільм”).1982
• 442_1_189_003, 005 – Водгук выкладчыкаў літаратуры на тэлесерыял “Палеская хроніка” (паводле І. Мележа, рэж. В. Тураў, “Беларусьфільм”). 1985
• 126_4_97_004 – І. Дзянісаў і Г. Гарбук на сустрэчы з навучэнцамі Рэспубліканскай спартыўнай школы-інтэрната. 1986
• 366_1_118_001 – Кадр з маст. ф. “Маці ўрагану” паводле У. Караткевіча. (А. Пузыня (Мікіта) , У. Пузыня (Музыка), Г. Гарбук (эпізад. роля) і інш.). Рэж. Ю. Марухін, сцэн. Ул. Галаванаў. “Беларусьфільм”. 1990
• 366_1_133_001 – Кадр з маст. ф. “Крыж міласэрнасці”. Г. Гарбук (дзед Гаўра), Л. Аляксандрава (Караліна), А. Бялова (Алаіза Пашкевіч). Рэж. Д. Ніжнікоўская, сцэн. В. Коўтун, Ф. Конеў. “Беларусьфільм”. 1989-94
• 442_1_288_024 – Даведка пра Г. Гарбука з дакументаў на прадстаўленне яго да ўзнагароды медалём Францыска Скарыны. 1994
• 442_1_288_025, 025b – Узнагародны ліст Г. Гарбука на прадстаўленне яго да ўзнагароды медалём Францыска Скарыны. 1994
• 517_1_61_001, 002 – Дакументы з асабовай справы № 02-06 Г. М. Гарбука: копія працоўнай кніжкі. 2001.
• 517_1_61_ 010 – Дакументы з асабовай справы № 02-06 Г. М. Гарбука: заява (аўтограф). 2002.